Trước khi con thác hiện ra, theo như thằng Dương nói là sau năm phút nữa, một con khỉ đeo mình trên cành xà cừ bên tay phải phát ra những tiếng chí chóe khiến tôi và thằng Dương lật đật lia mắt nhìn.
- Thằng Miếng Vá!
Thằng Dương buột miệng, không phải để gọi con khỉ mà để giới thiệu với tôi. Tôi hiểu ngay đây là con khỉ thỉnh thoảng vẫn chạy vào làng chơi với nó. Thằng Miếng Vá, giống như cái tên mà thằng Dương đặt cho nó, có một chỏm tóc màu đen ngộ nghĩnh ở chính giữa trán trông như một đứa bé để tóc trái đào. Trên hai gò má nó cũng có hai vệt đen giống như vừa bị ai chơi nghịch trét lọ nồi.
Thằng Miếng Vá sau khi cất tiếng kêu liền trèo thoăn thoắt lên ngọn cây, thoáng chốc đã biến mất sau đám lá xà cừ xanh. Chỉ đến khi các cành cây rung lên tôi mới biết nó vừa quăng mình qua ngọn trắc bá kế bên.
Khi thằng Dương tiếp tục rảo bước thì tôi hiểu ra con khỉ con đang láu táu giành nhiệm vụ dẫn đường. Đó là cách để con khỉ háo thắng thể hiện mình, vì nếu không nó cứ sau một cú quăng mình lại dừng lại chờ đợi để hãnh diện thực hiện một cú quăng mình tiếp theo, thằng Dương vẫn đang đi đúng con đường vạch sẵn trong đầu nó kể từ khi chúng tôi đặt chân vào bìa rừng.
Tiếng nước reo mỗi lúc một lớn và khi thằng Miếng Vá dừng lại, tôi thấy có thêm hai con khỉ khác đang ngồi trên tảng đá dưới chân ngọn thác vừa hiện ra sau khúc ngoặt. Hai con khỉ này lớn hơn, có lẽ là khỉ anh chị hay khỉ bố mẹ, cũng có chỏm lông dày ở giữa trán như thằng Miếng Vá, chỉ khác là chỏm tóc này màu vàng. Khi con khỉ to nhất chớp mắt nhìn tôi và thằng Dương, tôi thấy mi mắt nó có màu trắng như vừa được tô bằng cây bút chì bạc.
Thác không cao, nhưng màn nước giống như một miếng voan trắng phủ kín sườn đồi lởm chởm những bụi cây thấp, ở vài chỗ lá nhúng cả xuống mặt nước.
- Tới rồi đó anh.
Thằng Dương nói, ngoảnh cổ không phải để nhìn tôi mà để quan sát đám thú nhỏ phía sau lưng tôi.
Tôi đưa mắt nhìn nước từ đỉnh thác lao xuống vùng xoáy tạo nên một núi bọt trắng xóa, những đợt sóng ngắn và những vòng tròn lan ra bốn phía, tai ngập trong một thứ âm thanh rộn rã, hoang sơ nhưng vô cùng dễ chịu.
- Em dẫn tụi nó đi tắm hả?
Tôi hỏi thằng Dương, không nghĩ là mình hỏi trêu.
Như để trả lời thắc mắc của tôi, ba con khỉ đứng lên khỏi tảng đá cạnh chân thác, nối đuôi nhau trèo qua những mô đất dọc triền đồi, chân bám trên những bụi cây, men dần về phía bức màn nước.
- Đi anh! - Thằng Dương vừa nói vừa bước ra phía sau cúi xuống ẵm một con nhím lên tay.
- Đi đâu?
- Chui qua bên kia. – Thằng Dương hất đầu về phía ngọn thác – Có một lối đi nằm ngay sau thác nước.
Trước bộ mặt ngơ ngác của tôi, thằng Dương nói tiếp:
- Anh ẵm con nhím kia giùm em đi!
Con nhím khi xù lông như một quả cầu gai nhưng lúc tôi bế nó trên tay, lông nó rạp xuống như những ngọn giáo được xếp gọn gàng, dù vậy tôi vẫn cố cẩn thận hết mức để tránh bị các mũi nhọn vô tình đâm vào tay.
Một tay ôm con nhím, tay kia bám vào những cành lá đong đưa trên đầu, tôi thận trọng đặt chân lên những mô đất và những bụi cây rải rác dọc triền đồi, dè dặt nhích từng bước một.
Ba con khỉ lúc nãy đã biến mất sau màn nước. Trước mặt tôi, thằng Dương di chuyển một cách nhẹ nhàng trên sườn dốc, trông nó không có chút gì gắng sức.
- Anh nhìn cho kĩ chỗ em chui vào nhé!
Thằng Dương nói với tôi trước khi biến mất ở một chỗ nào đó giữa màn nước.
Tôi run lên trong bụng khi bắt đầu nhúng người vào thác nước, cứ nghĩ sức nước tuôn xuống từ trên cao sẽ hất văng tôi xuống vũng xoáy bên dưới bất cứ lúc nào.
Nhưng điều tôi lo sợ đã không xảy ra. Do ngọn thác không cao nên sức nước không mạnh như tôi nghĩ, mặc dù tôi phải bám thật chắc cả tay lẫn chân vào các bụi cây mới không bị ngã. Con nhím co rúm trong lòng tôi, như cảm nhận được rằng bất kỳ một sự cựa quậy nào của nó cũng có thể khiến cả tôi lẫn nó rơi xuống vực.
Thực tế thì tôi đã vượt qua thử thách này không đến nỗi vất vả như tôi tưởng. Tôi tin thằng Dương đã từng chui qua màn nước này nhiều lần và nó biết đó không phải là hành động quá nguy hiểm, nếu không nó đã không rủ tôi đi theo.
Tôi thở phào khi đặt được chân vào cửa hang, đầu cổ tóc tai ướt đẫm, mắt cay xè, lòng phân vân không biết làm gì với con nhím trên tay.
- Anh đặt nó xuống nền hang đi. Nó sẽ tự bò theo mình. – Trong thứ ánh sáng lờ mờ hắt vô từ màn nước, thằng Dương vẫn nhận ra sự lúng túng của tôi. Nó nói, tôi thấy con nhím của nó đang nằm ngay dưới chân.
Tôi khẽ đặt con nhím trên tay xuống nền hang. Vừa rời khỏi tay tôi, những cọng lông nhọn của nó lập tức xù ra bốn phía, có lẽ là để rũ nước. Trông nó có vẻ hồi hộp, lúc này nhìn nó giống hệt một con chuột nấp trong vỏ sầu riêng đang thò đầu ra nghe ngóng.
Thằng Miếng Vá đứng cách đó một quãng, miệng chí chóe không ngừng. - Nó giục mình đi theo nó đó anh.
- Hai con khỉ kia đâu?
- Tụi nó quay ra ngoài rồi.
Vòm hang khá rộng, tôi có thể đứng thẳng người nhưng thằng Dương vẫn dặn tôi cảnh giác với những mỏm đá thỉnh thoảng nhô ra từ trần hang.
Hang càng vào sâu càng tối, chúng tôi chỉ biết dò dẫm đi theo tiếng kêu của con khỉ con.
Có rất nhiều ngóc ngách trong cái hang kì lạ này, nếu không thuộc đường sẽ rất dễ bị lạc. Thằng Dương bảo tôi đây là cái hang tự nhiên, về sau được con người sửa chữa thêm để chuyển quân bí mật trong thời kỳ chiến tranh. Tôi hỏi em còn bé sao biết chuyện này. Nó bảo nó nghe ông ngoại nó kể. Thằng Dương còn nói trừ ông ngoại nó ra, không một ai trong làng biết cái hang này.
- Chắc em giấu con Tập Tễnh trong cái hang này đúng không?
- Không đúng.
Câu trả lời của thằng Dương hoàn toàn ngoài tiên liệu của tôi.
- Không đúng à? – Tôi tròn xoe mắt – Em bảo em vào rừng để gặp con Tập Tễnh mà?
- Điều đó thì đúng. – Thằng Dương cười khúc khích – Nhưng con Tập Tễnh không ở trong hang.
Ánh sáng đùng đục hắt tới từ phía trước như thay cho thằng Dương trả lời tôi. Tiếng chí chóe của con khỉ con lúc này vẳng lại từ rất xa, tôi đoán nó không kềm được háo hức khi nhìn thấy quầng sáng nên đã lao nhanh về phía trước.
Ánh sáng càng lúc càng tỏ dần, nhưng không vì vậy mà tôi tránh khỏi hai cú va đầu vào các mỏm đá đột ngột chĩa xuống từ trần hang. Một cú bên trái một cú bên phải khiến đầu tôi sưng lên hai cục. Nếu coi đó là hai cái sừng thì tôi đã rất giống một thành viên trong đám thú nhỏ của thằng Dương. Màu xanh của cây lá bên ngoài cửa hang lúc này đã hiện ra trong tầm mắt nhưng tôi chưa kịp reo lên bỗng nghe có tiếng sột soạt từ phía sau lưng rồi có cái gì đó chạm vào chân tôi khiến tôi "á" lên một tiếng đầy hoảng hốt.
- Tụi nhóc đó.
Thằng Dương vừa dứt lời, tôi đã thấy hai cái bóng đen vọt lên từ sau lưng tôi phóng vù về phía cửa hang. Đó là con chồn và con sóc đi theo tôi và thằng Dương trong rừng. Tôi không biết tụi nó đã vào hang và lẳng lặng bám theo hai đứa tôi từ lúc nào.
- Con chồn có thể vượt qua bức màn nước nhưng anh nghĩ con sóc sẽ bị nước cuốn trôi.
- Lúc nãy hai con khỉ quay ra là để giúp sức cho con sóc đó anh.
Bọn nhím và bọn khỉ đi sau cùng.
Tôi biết khỉ là loài hiếu động (nhìn thằng Miếng Vá lơn tơn phi lên trước là biết), nếu hai con khỉ phía sau không chịu vượt lên từ sớm có lẽ chúng sợ bọn nhím chậm chạp đi lạc đường. Chúng khôn ghê! Cửa hang trổ ra một rẻo xanh tươi chạy giữa hai sườn núi. Một thung lũng nên thơ với những loại cây thấp và rất nhiều hoa bướm dại, hoa đuôi diều, hoa sao và các bụi cúc ngũ sắc mọc dọc các khe nước nhỏ chảy len lỏi giữa các kẽ đá trước khi róc rách buông mình xuống những chiếc hồ nhỏ ngập hoa tím nằm rải rác giữa thung.
Thận trọng đặt chân lên những tảng đá ngoài cửa hang để leo xuống, thằng Dương nói với tôi:
- Đẹp không anh?
- Đẹp quá. – Tôi xuýt xoa – Cỏ cây bên này khác hẳn bên kia.
- Ngoại em bảo sườn đồi bên này nằm về hướng đông nên đón được nhiều nắng và các luồng gió ấm từ biển thổi lên.
- Hèn gì bên này không có những loại cây to giỏi chịu lạnh...
- Cũng có thể có một mạch nước nóng chảy ngầm bên dưới thung lũng này. Ngoại em đoán thế.
Thằng Dương đưa mắt nhìn quanh:
- Rất may ở đây không có sông hoặc suối chảy qua. Nếu không, phường săn men theo các nguồn nước thế nào cũng tìm thấy chỗ này.
Tôi tin ngay lời nó nói, không chỉ vì khung cảnh bên này ngọn đồi hoàn toàn khác với bên kia mà vì không khí thanh bình tỏa ra từ mỗi gốc cây ngọn cỏ, từ những cánh bồ công anh bay rợp trời như những vũ công kiêu hãnh khoe chiếc váy trắng tinh trong nắng sáng, từ cách bọn thú nhỏ nô đùa tung tăng trước mắt, và cả từ tiếng đập cánh rì rào của đám bọ dừa, tiếng châu chấu nhảy tanh tách trong đám cỏ mượt dưới chân khiến tôi cảm nhận được sự êm đềm dễ chịu vây bọc chung quanh.
- Con Tập Tễnh sống ở đây.
Thằng Dương nói, và gần như ngay lập tức tôi nhìn thấy một con nai tuyệt đẹp đang đứng dưới bóng cây bạc hà miêu đưa đôi mắt đen láy nhìn lên chỗ cửa hang.
Đó là một con nai màu vàng nâu với những chấm trắng lốm đốm trên toàn thân, hai tai to như hai chiếc lá bàng lúc này đang vểnh lên hướng về phía tôi và thằng Dương. Nó đứng đó, dưới bóng lá, không kêu lên cũng không gõ móng xuống mặt cỏ nhưng tôi vẫn mường tượng được sự bồn chồn trong dáng đứng bất động của nó.
Chưa bao giờ tôi quan sát một con nai ở khoảng cách gần đến thế, và khi tôi theo thằng Dương tiến đến sát bên con Tập Tễnh, đưa tay vuốt ve bộ lông mềm mại và chiếc mũi đen ướt của nó thì đó là lần đầu tiên trong đời tôi chạm tay được vào con thú xinh đẹp xưa nay tôi chỉ nhìn thấy trong những trang sách.
Đến lúc đó thì con nai con mới gõ móng, nhảy vài bước ngắn quanh hai đứa tôi để chào mừng, rồi dừng lại âm yếm giụi đầu vào ngực thằng Dương, cánh mũi không ngớt phập phồng vì xúc động. Trông cái cách con nai con mừng rỡ đón thằng Dương, tôi không khỏi liên tưởng đến hình ảnh tôi hồi bé mỗi lần đón mẹ đi chợ về.
Thằng Dương không có quà bánh cho con Tập Tễnh như mẹ tôi vẫn có quà chợ cho tôi. Con nai con có lẽ cũng chẳng thiếu thốn gì giữa một thung lũng vui tươi tràn ngập hoa cỏ như tôi đang nhìn thấy. Quà của thằng Dương là những mẩu chuyện trong cuốn Tâm hồn cao thượng nó mới được nghe tôi kể.
Tất nhiên tôi không tin một con nai có thể nghe chuyện nhưng khi thằng Dương thong thả bước lại phía lạch nước, ngồi lên tảng đá đang được che dù bởi những cành lá buông rủ trễ tràng như những bím tóc cài hoa đỏ của cây tràm liễu ở phía trên, tôi ngạc nhiên thấy con nai vội vã đi theo trên những bước chân náo nức.
Và khi thằng Dương đặt mình lên tảng đá, con Tập Tễnh lập tức nằm dán mình lên các bụi thủy trúc, đầu ghếch lên đùi thằng Dương, lặng yên chờ đợi.
- Hôm nay anh có chuyện mới kể cho em nghe nè.
Thằng Dương âu yếm nói, vừa nựng Tập Tễnh bằng cách vuốt ve vành tai của con nai bằng hai ngón tay như thể đang mân mê một chiếc lá.
Tôi đứng bên cạnh, tựa lưng vào cây tràm liễu, tò mò xem một con nai nghe chuyện là như thế nào. Vì tôi như không tin được vào mắt mình khi thấy cái cách con Tập Tễnh nghe thằng Dương kể chuyện giống một cách kỳ lạ dáng điệu của thằng Dương khi nó ngồi trước mặt tôi để rình từng mẩu chuyện về cậu bé thành Padova hay chú lính chì đánh trống người đảo Sardegna.
Về sau này tôi mới biết con Tập Tễnh thực ra chẳng thể hiểu được những chuyện kể của thằng Dương. Điều mà con nai con cảm nhận được và chờ đợi một cách hạnh phúc là tình cảm của thằng Dương dành cho nó bộc lộ qua ánh mắt long lanh, qua giọng kể thủ thỉ, qua bàn tay âm ấm, tất cả toát lên một tình yêu đủ sức sưởi ấm bất cứ một trái tim nào, của một con người hay của một con nai.
Chỉ có con nai nghe thằng Dương kể chuyện, có lẽ đó là thói quen trong những ngày thằng Dương chữa trị thương tật cho nó và lúc đó có lẽ thằng Dương đã dùng câu chuyện về làng Đo Đo trong cuốn truyện tranh để làm dịu những cơn đau của con nai con.
Gần đó, những con thú khác đang làm những công việc khác: con chồn hương xám tro đang lăng xăng trên những cẳng chân ngắn, chiếc mõm nhọn đánh hơi ra bốn phía bằng những cú quay tròn, đôi mắt màu hạt dẻ không ngừng láo liên tìm kiếm thức ăn trong những bụi thảo quả và đậu ma, cuối cùng trèo lên một cây đu đủ hoang mọc chen giữa các bụi móng rồng.
Bầy khỉ đánh đu trên cây vảy ốc, vừa chí chóe vừa hái trái ném nhau một cách phấn khích, đôi lúc trúng phải lũ sóc leo trèo trên cây nhãn lồng gần đó khiến bọn nhóc bỏ chạy toán loạn.
Trong khi bọn nhím nhai lá đinh lăng chán lại rủ nhau sục mõm dưới các bụi dong để bới củ, lũ gà rừng đậu trên các cành cây thấp hân hoan gáy chào mặt trời ban trưa.
Trên cái nền âm thanh xáo động đó, lại còn thêm tiếng gió lao xao lùa qua các nhánh tràm liễu nữa, giọng kể rì rầm của thằng Dương có lúc bị chìm đi nhưng sự âu yếm trong mọi cử chỉ của nó lúc nào cũng truyền đi một thông điệp dịu dàng khiến trái tim của con nai con có lẽ không ngừng thổn thức. Thung lũng mộng mơ là nơi thằng Dương giấu con nai con khỏi mắt của phường săn. Đó cũng là thiên đường bình yên của những con thú nhỏ. Đã đặt chân đến miền đất hứa này rồi, không một con thú nào muốn quay lại bên kia ngọn đồi để sống nơm nớp trước những mũi súng và những cái bẫy rập.
Chỉ bọn khỉ là thích trở lại phía rừng ngoài, chẳng hiểu tại sao. Thằng Dương bảo tôi vậy, khi hai đứa tôi chui vào hang để quay về lối cũ, ba con khỉ liền lập tức bám theo. Có thể vì chúng là loài thú thông minh nhất trong đám, luôn nuôi trong lòng sự tự hào chính đáng là chỉ có chúng mới có thể đi xuyên qua ngọn đồi mà không sợ lạc đường để chết giấm giúi ở một ngóc ngách nào đó trong hang tối. Ước muốn trở thành người dẫn đường tin cậy và là một trợ thủ đắc lực cho thằng Dương cũng có thể là động lực khiến tụi nó luôn muốn có mặt ở khu vực hiểm nguy.
Bọn khỉ lúc tụt lại đằng sau lúc vọt lên đằng trước, liên tục va một cách bất cẩn vào chân tôi và thường là do thằng Miếng Vá hiếu động dẫn đầu. Tôi cố nhớ những chỗ đầu tôi đụng phải các mẩu đá chĩa xuống từ trần hang và vì không thể nào nhớ nổi nên tôi phải đi lom khom một quãng khá xa mới dám thẳng lưng lên.
Trước mặt tôi, thằng Dương vẫn lặng thinh rảo bước mặc cho bọn khỉ nhảy nhót và chí chóe luôn mồm. Chỉ đến khi tiếng nước chảy vọng tới càng lúc càng gần và ánh mặt trời từ bên ngoài rèm nước tạo nên một quầng sáng đục mờ nhễ nhại ở phía trước, thằng Dương mới lên tiếng:
- Miếng Vá, dừng lại đã em!
Lần này tôi đã bớt ngạc nhiên khi con khỉ con đứng lại ngay khi nghe mệnh lệnh của thằng Dương. Hai con khỉ kia cũng lập tức dừng chân.
- Sao thế em? – Tôi hỏi.
- Cẩn thận kẻo chạm phải phường săn ở bên ngoài.
Tôi biết thằng Dương sợ cánh thợ săn trong làng phát giác ra lối đi bí mật đằng sau thác nước và như một phản xạ tự nhiên tôi nín thở bám theo nó tiến đến sát bức màn nước nghiêng tai nghe ngóng, mặc dù tôi biết phường săn không thể nghe thấy tiếng hô hấp của bọn tôi cũng như bọn tôi không thể nghe được tiếng chân của họ nếu quả thực họ đang ở bên ngoài.
- Mình chờ một chút xem có nghe thấy tiếng súng nào không.
Thằng Dương nói khẽ, không biết lần thứ bao nhiêu nó nhìn thấu tim gan tôi và cũng như mọi lần nó ngay lập tức, gỡ bỏ câu hỏi đang vướng trong đầu tôi như một thứ móc câu mà từ lúc chơi với nó tôi luôn luôn mắc phải.
Bọn khỉ bắt chước thằng Dương, hết nghiêng bên tai này lại nghiêng bên tai kia nhưng đã mười lăm phút trôi qua chúng tôi vẫn chẳng nghe thấy động tĩnh gì.
- Ra trước đi em!
Tiếng thằng Dương vang lên và chỉ chờ có vậy, thằng Miếng Vá láu táu chui tọt qua màn nước.
Thằng Dương kiên nhẫn đợi thêm một lát rồi nhẹ nhàng đưa tay vén bức rèm nước với động tác y như đang vén một bức rèm thật, bất chấp nước văng tung tóe lên người. Nó đưa tay tóm lấy một nhánh cây lơ lửng phía trên để giữ thăng bằng, rồi dọ dẫm bước ra ngoài bằng cách sờ soạng chân lên những mỏm đá và những bụi cây mà bọn tôi từng bám vào đó để đi vào hang.
Năm phút sau, bọn tôi (tức là tôi và con Rùa cộng thêm hai con khỉ) đã ở bên ngoài bức rèm nước và tôi bỗng nhiên bắt gặp cái cảm giác mình đang quay về chốn cũ, sau chuyến du lịch dài vào một thế giới bình yên, thơ mộng và gần như không có thật.
Mặt trời lúc này đã lên giữa đỉnh đầu và những tia sáng láu lỉnh đã tìm cách xuyên qua những chiếc lá du sam để đến nhảy nhót trên vai tôi và trên má thằng Dương.
Tôi quay đầu nhìn dáo dác, nhẹ nhõm khi không thấy bóng phường săn quanh đây nhưng đúng vào lúc tôi định giục thằng Dương ra về thì có tiếng khỉ kêu vọng tới. Tiếng kêu kéo thành tràng, sợ hãi, đau đớn vì hoảng loạn.