Bài 5: CÁC NƯỚC CHÂU PHI VÀ CHÂU MỸ LA-TINH I. CÁC NƯỚC CHÂU PHI DT: 30,3 tr km2, 800 triệu người (Năm 2000), gồm 55 quốc gia lớn nhỏ.1.Vài nét về cuộc đấu tranh giành độc lập. a. Sau chiến tranh thế giới thứ hai: phong trào đấu tranh giành độc lập ở châu Phi phát triển mạnh trước hết là ở Bắc Phi.Mở đầu là cuộc chính biến cách mạng của binh lính và sĩ quan yêu nước Ai Cập (3/7/1952), lật đổ vương triều Pharuc, chỗ dựa của thực dân Anh, lập ra nước Cộng hòa Ai Cập (18/6/1953).Tiếp theo là Libi (1952), An-giê-ri (1954-1962)b. Nửa sau thập niên 50, hệ thống thuộc địa của thực dân ở châu Phi tan rã, nhiều quốc gia giành được độc lập như: 1956 Tuy-ni-di, Ma-rốc, Xu-đăng, 1957 Ghana, 1958 Ghi nê.Đặc biệt, năm 1960, là "Năm châu Phi" với 17 nước được trao trả độc lập.c. Năm 1975, thắng lợi của cách mạng Ăng-gô-la và Mô-dăm-bích về cơ bản đã chấm dứt chủ nghĩa thực dân cũ ở châu Phi cùng và hệ thống thuộc địa của Bồ Đào Nha bị tan rã.d. Từ năm 1945 đến nay- Hoàn thành cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân cũ, giành độc lập dân tộc với sự ra đời của nước Cộng hòa Dim-ba-bu-ê (1980) và Namibia (03/1990).- Tại Nam Phi, trước áp lực đấu tranh của người da màu, tháng 11/1993, chế độ phân biệt chủng tộc (Apartheid) bị xóa bỏ. Trong cuộc bầu cử đa chủng tộc đầu tiên, ông Nen-xơn Man-đê-la (Nelson Mandela) trở thành Tổng thống da đen đầu tiên của nước Cộng hòa Nam Phi (1994).2. Tình hình phát triển kinh tế – xã hội: Sau khi giành được độc lập, các nước châu Phi đã thu được một số thành tựu kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, nhiều nước châu Phi vẫn còn trong tình trạng lạc hậu, không ổn định (đói nghèo, xung đột, nội chiến, bệnh tật, mù chữ, bùng nổ dân số, nợ nước ngoài...).II. CÁC NƯỚC MỸ LATINH Gồm 33 nước. 20,5 triệu km2, 517 triệu dân (2000), giàu nông - lâm sản và khoáng sản.1. Vài nét về quá trình đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc. Đầu thế kỷ XX đã giành độc lập từ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, nhưng sau đó lệ thuộc Mỹ Sau Chiến tranh thế giới thứ hai là "sân sau", là thuộc địa kiểu mới của Mỹ.Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào đấu tranh chống chế độ độc tài thân Mỹ bùng nổ và phát triển. Tiêu biểu là thắng lợi của cách mạng Cu Ba:* Tại Cu ba: - Tháng 3/1952, Mỹ giúp Ba-ti-xta lập chế độ độc tài quân sự, xóa bỏ Hiến pháp 1940, cấm các đảng phái chính trị hoạt động, bắt giam và tàn sát nhiều người yêu nước...- Nhân dân Cu Ba đấu tranh chống chế độ độc tài Ba-ti-xta dưới sự lãnh đạo của Phi-đen Ca- xtơ-rô. Ngày 1/1/1959, chế độ độc tài Ba-ti-xta bị lật đổ, nước Cộng hòa Cu Ba thành lập.- Sau khi cách mạng thành công, Cu ba tiến hành cải cách dân chủ.- 1961 tiến hành Cách mạng XHCN và xây dựng chủ nghĩa xã hội.- Với sự nỗ lực của nhân dân và sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa đạt nhiều thành tựu như xây dựng công nghiệp với cơ cấu ngành hợp lý, nông nghiệp đa dạng, đạt thành tựu cao về văn hóa, giáo dục, y tế, thể thao....* Các nước khác - Tháng 8/1961, Mỹ lập tổ chức Liên minh vì tiến bộ lôi kéo các nước Mỹ La-tinh nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của Cu Ba.- Từ thập niên 60 - 70, phong trào đấu tranh chống Mỹ và chế độ độc tài thân Mỹ giành độc lập phát triển mạnh giành nhiều thắng lợi.+ 1964 - 1999 Panama đấu tranh và thu hồi chủ quyền kênh đào Panama+ 1962: Gia mai ca, Triniđát & Tôbagô.+ 1966: là Guyana, Bácbađốt+ 1983 có 13 nước độc lập ở CaribêVới nhiều hình thức: bãi công của công nhân, nổi dậy của nông dân, đấu tranh nghị trường, đấu tranh vũ trang,... biến châu lục này thành "lục địa bùng cháy" (tiêu biểu là phong trào đấu tranh vũ trang ở Vê-nê-xu-ê-la, Pê-ru...).2. Tình hình phát triển kinh tế – xã hội: Sau khi khôi phục độc lập, các nước Mỹ La-tinh đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ, nhiều nước trở thành những nước công nghiệp mới (NIC) như Brazil, Argentina, Mehico.