I. NHỚ

1. Tác phẩm

Tác phẩm "Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới" của phó thủ tướng Vũ Khoan được đăng lần đầu trên tạp chí "Tia sáng" năm 2001 đó cũng là thời điểm chuyển giao giữa hai thế kỉ, hai thiên niên kỉ. Thời điểm ấy công cuộc đổi mới đất nước năm 1986 đã dành được những thành tựu nhất định, đất nước ta đang tiếp tục phấn đấu đến 2020 trở thành nước công nghiệp hóa. Và sau đó "Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới" được in trong "Một góc nhìn của tri thức" năm 2002. Văn bản thuộc thể nhật dụng. Luận điểm chính của văn bản là: Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới. Luận điểm ấy được khai triển thành ba luận cứ: vai trò của con người trong hành trang vào thế kỉ mới; bối cảnh thế giới hiện nay và mục tiêu nhiệm vụ nặng nề của đất nước; điểm mạnh điểm yếu của con người Việt Nam. Bằng cách lập luận chặt chẽ, thuyết phục, luận cứ chính xác, lập điểm rõ ràng, kết hợp với nhiều thành ngữ tục ngữ khiến văn bản trở nên sinh động và giàu hình ảnh. Từ đó, tác giả muốn gửi gắm tới thệ trẻ tương lai: Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới là sự chuẩn bị vô cùng cần thiết với thế hệ trẻ để xây dựng đất nước, cũng xây dựng cuộc sống của chính mình.

II. HIỂU

1. Giải nghĩa từ

a, "Nền kinh tế tri thức": khái niệm chỉ một trình độ phát triển rất cao của nền kinh tế mà trong đó, trí tuệ chiếm một tỉ trọng cao trong giá trị của các sản phẩm trong tổng sản phẩm kinh tế quốc dân.

b, "Nền kinh tế công nghiệp hóa": khái niệm chỉ nền kinh tế sử dụng máy móc thay thế sức lao động của con người tạo ra của cải vật chất cho xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.

2. Chỉ ra, phân tích lập luận của văn bản

a, Vai trò của con người trong hành trang vào thế kỉ mới

Vì con người là động lực phát triển của lịch sử. Trong nền kinh tế tri thức, vai trò của con người mang tính quyết định

Nghệ thuật lập luận: nêu lý lẽ chính xác và lô-gíc, chặt chẽ, khách quan, rất có ý nghĩa thực tiễn. Đất nước bước sang thế kỉ mới nhiệm vụ trở thành nước công nghiệp vào 2020 nặng nề trên vai vì vậy việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới là quan trọng nhất.

b, Bối cảnh thế giới và mục tiêu, nhiệm vụ khó khăn của đất nước

Bối cảnh thế giới: khoa học công nghệ phát triển, hội nhập quốc gia sâu rộng.

Mục tiêu, nhiệm vụ: thoát nghèo, lạc hậu, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tiếp cận nhanh với nền kinh tế tri thức.

c, Điểm mạnh yếu của con người Việt Nam

• Mạnh
- Thông minh, nhạy bén, tỉ mỉ, cần cù, sáng tạo.
- Đoàn kết đùm bọc nhau trong chiến tranh chống ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc.
- Thích ứng nhanh với thời cuộc, cái mới.

• Yếu
- Thiếu kiến thức cơ bản, kém khả năng thực hành, không coi trọng sự nghiêm ngặt của quy trình công nghệ.
- Chưa quen với cường độ lao động khẩn trương.
- Đố kị trong làm ăn và cuộc sống đời thường.
- Hạn chế trong thói quen, nếp nghĩ.
- Kì thị trong kinh doanh.
- Quen thói bao cấp.
- Khôn vặt, ít giữ chữ tín.

Liên hệ thực tế:

Nhận xét: Tác giả đã phân tích một cách cụ thể, thấu đáo, chỉ rõ yêu cầu đối với lớp trẻ trong hiện tại: Lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ điểm yếu. Trau dồi thói quen tốt, ngay từ trong những việc làm nhỏ.
Thái độ khi phân tích: Tôn trọng sự thật, nhìn thẳng vào vấn đề một cách khách quan, không che đậy, không thiên lệch. Cách lập luận ấy giúp con người Việt tránh tâm lý ngộ nhận, tự đề cao quá mức, tự thỏa mãn, thiếu ý thức học hỏi, cản trở sự phát triển, đi lên của đất nước.

3. Điểm mạnh, yếu của con người Việt có quan hệ với nhiệm vụ xây dựng đất nước ta hiện nay.

Giới thiệu liệt kê lại điểm mạnh, yếu của con người Việt.

Trong khi phân tích, chỉ ra điểm mạnh yếu của con người Việt, tác giả giữ thái độ khách quan bởi lâu nay nói về con người Việt, ta thường ca ngợi, khẳng định cái hay, tốt, mạnh. Điều này là cần thiết khi cần phát huy sức mạnh dân tộc trong công cuộc chiến trạn chống ngoại xâm. Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn phiến diện, không nhận thức được điểm yếu sẽ dẫn đến không hiểu đúng về dân tộc mình, tự đề cao quá mức, có tâm lý thỏa mãn, không học hỏi. Tâm lý ấy rất có hại, đẩy lùi cản trở sự phát triển của đất nước trong bối cảch hiện nay. Nếu có lòng yêu nước và lòng tự hào dân tộc thì tuổi trẻ Việt cần phải nhìn rõ điểm mạnh yếu của bản thân, đêt thôi thúc mình vươn lên, vứt bỏ điểm yếu.

Trong bối cảnh đất nước hiện nay để xây dựng một Việt Nam hội nhập với thế giới cần tránh thói quen bao cấp dễ sinh ỷ lại, không chủ động, sáng tạo trong công việc, cuộc sống, không kì thị kinh doanh, nguồn phát triển kinh tê, tránh khôn vặt, bóc ngắn cắn dài, không sùng, bài ngoại vô lối.

4. Bài viết được viết vào thời điểm nào? Đối tượng được nói đến là ai? Vấn đề được nêu có thật sự cần thiết?

Văn bản "Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới" được viết vào năm 2001, thời điểm chuyển giao giữa hai thế kỉ, hai thiên niên kỉ. Thời điểm quan trọng, thời điểm công cuộc đổi mới đất nước năm 1986 đã đạt được những thành tựu vững chắc, tiếp tục phấn đấu đến 2020 trở thành nước công nghiệp. Đó là mục tiêu lớn, mục tiêu khó khăn, không chuẩn bị kĩ lưỡng sẽ không đạt được kết quả.

Đối tượng tác giả hướng tới là thế hệ trẻ Việt, vì lớp trẻ là tương lai đất nước, người quyết định sự đi lên, đi xuống của đất nước.

Vấn đề tác giả đặt ra là hết sức cấp thiết, quan trọng, cả trong thời điểm hiện nay lẫn mai sau. Vì việc xây dựng những đức tính tốt, thói quen tốt, loại bỏ thói quen xấu là rất cần đối với mỗi người nhưng cũng rất khó, đòi hỏi sự nghiêm khắc với bản thân trong một thời gian dài. Nếu lớp trẻ không dũng cảm thừa nhận nhược điểm, không tích cực phát huy, trau dồi điểm mạnh thì không tiến bộ, phát triển được.

5. Trong văn bản sử dụng nhiều thành ngữ. Ghi lại và nêu tác dụng của những thành ngữ ấy.

a, "Nước đến chân mới nhảy": chần chừ, lười biếng, đến hạn, trễ hạn công việc được giao mới làm.

b, "Liệu cơm gắp mắm": tùy theo hoàn cảnh, khả năng của mình mà trù tính, làm việc chi thích hợp, sát hợp.

c, "Trâu buộc ghét trâu ăn": ganh ghét với người hơn mình.

d, "Bóc ngắn cắn dài": lao động ít mà muốn hưởng thụ nhiều, tài sản làm ra ít mà tiêu sài phung phí.

Những thành ngữ, tục ngữ trên giúp bài viết sinh động, tránh khô khan. Giúp tác giả khác quát được những vấn đề mang tính cố hữu: nếp sống, thói quen, cách nghĩ của người Việt trong văn hóa Việt. Cách nói ấy vừa lột tả chân thực vừa khiến ngôn ngữ giàu hình ảnh.

III. NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

1. Trong văn bản "Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới", phó thủ tướng Vũ Khoan đã nhận định: "Để chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất". Theo em vì sao sự chuẩn bị bản thân con người lại quan trọng đến vậy?

Bài làm:

Trong văn bản "Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới", phó thủ tướng Vũ Khoan đã nhận định hoàn toàn đúng đắn: "Để chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất". Vì từ cổ chí kim, con ngưòi bao giờ cũng là động lực chính thúc đẩy sự phát triển của lịch sử. Trong thời đại internet ngày nay, vai trò của con người đặc biệt là thế hệ trẻ lại càng trở nên vô cùng quan trọng. Các sản phẩm thời nay mang trong nó hàm lượng chất xám cao và thế hệ trẻ cũng đang nhận thức rất rõ những cơ hội và thách thức của bản thân trong một kỉ nguyên mà khoa học công nghệ phát triển như vũ bão.

Bởi vậy họ đã và đang chuẩn bị hành trang để bước vào tương lai. Đã có rất nhiều những tấm gương tiêu biểu về sự tu dưỡng, trau dồi phẩm chất đạo đức, lối sống, sức khỏe, học tập không ngừng để tích lũy, nâng cao tri thức nhằm giúp đỡ bản thân và đóng góp cho gia đình, xã hội. Đó là những học sinh, sinh viên đạt huy chương vàng trong những kì thi olimpic quốc tế, là những vận động viên thể thao đem vinh quang về cho Tổ quốc, là những sinh viên tình nguyện trong các hoạt động xã hội, những thanh niên nghèo vượt khó vươn lên trong cuộc sống, những doanh nhân trẻ nỗ lực làm giàu quê hương,… Nhưng bên cạnh những điểm sáng ấy, tiếc thay vẫn còn một số bộ phận thanh niên sống không có lý tưởng mục đích, ỷ lại, dựa dẫm, chỉ thích hưởng thụ, chơi bời lêu lổng, chỉ học những thói hư tật xấu ngoài xã hội, không chịu tu dưỡng học hỏi cái tốt, cái hay, không lao động, sống lười biếng. Những con người đó không chỉ thiếu trách nhiệm với bản thân mà còn thiếu trách nhiệm với gia đình, quê hương, đất nước. Thật đáng chê trách biết bao!  Vậy thế hệ trẻ hiện nay cần làm gì, chuẩn bị những gì cho hành trang bước vào tương lai? Trước hết, họ phải rèn luyện sức khỏe, tu dưỡng đạo đức, trau dồi vốn sống, lối sống, hoàn thiện nhân cách. Hơn nữa, họ nhất thiết cần tìm được lý tưởng sống đúng đắn, bồi đắp tình yêu gia đình, quê hương, đất nước, đóng góp cho cuộc đời chung. Đặc biệt mỗi tuổi trẻ chúng ta, khi còn ngồi trên ghế nhà trường, cần tích cực học tập, rèn luyện, biết vận dụng những thành tựu khoa học hiện đại, công nghệ thông tin vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước, cần nhận thức đúng đắn tốt xấu trong mình, thừa nhận và sửa đổi, tạo dựng thói quen tốt để bước vào tương lai.

2. Nghị luận về một thói quen xấu của con người Việt Nam.

3. Nghị luận về một thói quen tốt của con người Việt Nam.